20 Ocak 2008 Pazar

Başarlı Kent Parkları yaratmak

Başarlı Kent Parkları yaratmak
Kent parkları bugünkü öncelikli rekreasyonel rollerinden sıyrılıp, toplumsal gelişmeyi katalize edecek yeni rollere bürünebilselerdi, şehirlerimizin gelişmesi ve zenginleşmesi yolunda başlıca bileşen olurlardı. Parklar ve parkları çevreleyen alanlar yalnızca doğayla ilişki kurulan yerler değil, aynı zamanda sosyal ve kültürel alışveriş yapılan yerler olmalıdırlar. Bir park; pazar yerleriyle, paten kayan insanlar ve oyun oynayan çocukların yaptığı fiziksel aktivitelerle, sanatsal ve toplumsal olaylar ile veya sadece arkadaşlarıyla gezinen gençlerle hayat bulur.

Parklar çok uzun yıllar boyunca dünyanın birçok kentinde, şehirlerin başarısını şekillendiren çok önemli etkenler olmuşlardır. İlk �formal� parklar, New York�taki Central Park örneğinde de olduğu gibi, 19�uncu yüzyılda yoğun ve kirli kent yaşamıyla kontrast oluşturması amacıyla pasif yeşil alanlar olarak yaratılmışlardır. Bununla birlikte uzun vadede bu alanlar, gidilecek önemli hedefler ve yerler haline gelmişlerdir. Central Park�taki The Sailboat Pond bu tür yerlere iyi bir örnek teşkil eder; hem bir buluşma noktası hem de doğanın tadına varılan bir mekandır.

Daha sonraları parklar; kent meydanları, yeşil kuşaklar, kısacası kent içinde yol veya bina olmayan hemen hemen herşeyi kapsayan, daha geniş ve birbirleriyle bağlantılı �açık alan sistemleri� olarak planlandılar. Bu da, açık alanların kente faydalarının kısmen de olsa anlaşıldığının bir göstergesidir. Fakat birçok şehirdeki kamu alanları ve kent yaşamının kalitesi gözlemlendiğinde, söz konusu yaraların gerektiği gibi idrak edilemediğini görüyoruz.

Günümüz kent parklarının içeriği, gençlere, yaşlılara veya yalnızca oturma/yürüyüş amacı güden kullanıcılara çekici gelmeyen birkaç aktiviteden ibarettir. Çoğunlukla gölgeli bir yer veya bir sandviç ya da bir fincan kahve satın alınabilecek bir yer bile bulunmamaktadır. Buradaki tehlike; insanların parkları kullanması için ne kadar az sebep olursa o kadar az insanın parkları kullanacağı ve de parkların zamanla önemini yitireceği gerçeğidir.

Önemli kamu alanları olan parkların yaratılmasında çeşitli adımlar vardır. İlk adım, toplumun ilgi gösterdiği konuların belirlenmesi ile başlar. Bunun belirlenmesinin ardından, parkın plan ve programının geliştirilmesi için kullanıcıların meziyet ve ilgi alanlarının nasıl kullanılması gerektiğine karar verilir. Tüm bunlar kullanıcıların parklara bakış açısının gelişmesini sağlar.

Parkların nasıl kullanıldığının gözlemlenmesi ve bireylerin park kullanımını algılama şeklinin belirlenmesi de, başarılı alanlar yaratma yolunda anahtar elemanlardır.

Başarılı bir park, farklı yaş grupları ve kullanıcı topluluklarına hitap edebilen birçok aktivite sunar. Parkın öncelikle sahip olması gereken özellik; alana ulaşımın kolay olması ve alanın çevreyle bağlantılı olmasıdır-ulaşılabilirlik. Ayrıca park güvenli, temiz ve çekici olmalı ve oturacak yerler bulunmalıdır-rahatlık ve görünüm. Hepsinden önemlisi de parkın sosyallik özelliğidir; park başka insanlarla karşılaşma, tanışma, buluşma aktivitelerinde de hizmet etmelidir. Bu prosesin son ve en mühim kısmı ise değişiklikler yapmaktır; parkta değişiklikler yapma ve bu değişikliklerin kullanımı nasıl etkilediğini gözlemleme şeklinde uygulanır.

Günümüzde bazı şehirlerde parkların, kent yaşamının kalitesine çarpıcı biçimde katkıda bulundukları anlaşılmaya başlanmıştır. Parkların, mahallelerin/semtlerin kültürel yaşamlarıyla bütünleştirilerek ve bakım, yeni programlar, hatta bazı durumlarda dizayn hakkında kullanıcılara sorumluluklar verilerek , hiç umulmadık yerlerdeki parklarda bir canlanma, yenilenme görme şansına sahip olunmuştur.

Aşağıda, kentsel alanların olumlu yönde değişimine yol açan birkaç park örneği verilmiştir:

Union Square Park, New York New York�taki Union Square Park, tarih boyunca değişik zamanlarda oteller, tiyatrolar ve moda için bir merkez, işçiler, komünistler, anarşistler ve sosyalistlerin sıkça buluştuğu ve münazara ettiği bir yer olmuştur. 1970�lerin başıyla birlikte park ve çevresi gözden düşmüş ve istenmeyen aktivitelerin mekanı haline gelmiştir. Yakın zamanda park, tarihsel özellikleri korunarak restore edilmiştir. (...)

Laguna Beach, California Lineer bir park ve yürüyüş bandından oluşan alanda her yaş grubu için aktiviteler mevcuttur: basketbol gibi küçük ölçekli spor alanları, çocuklar için tırmanma elemanları, oturma ve oyun alanları, gezinti yolları, kafeler, dikkat çekici çiçek parterleri ve Peyzaj görünümleri bunlardan birkaçıdır.

San Bernardino, California Yakın zamana dek San Bernardino�nun kalbi, etrafında hızla akan trafikle birlikte bir park yeri olmaktan ibaretti. İnsanları şehir merkezine çekmek amacıyla; çardaklar, yürüme yolları ve oturma alanları ile çevrili çim kaplı bir meydan oluşturuldu.

Park çevresindeki yollara açılı park yerleri ilave edilerek, ağaçlandırma yapılarak ve yaya geçitleri vurgulanarak trafik yavaşlatıldı ve park, çevresindeki alanlarla daha ilişkili hale getirildi.

Kaynak :
Fred Kent, President, Project For Public Spaces
Kathy Madden, Director, Urban Parks Institute
Great Parks/Great Cities: Seattle, 1998, Urban Parks Institute regional workshop

Derleme : Berfu Karaman /İ.Ü-Peyzaj Mimarı

Hiç yorum yok: